عمو صادق، بابا رحمان، پارسا، بهادر، بنفشه، ویزقوله، آقا مورچه و... شخصیت‌هایی هستند که در برنامه «منم بچه مسلمان» میهمان نگاه بچه‌های ایران می‌شوند تا با زبانی کودکانه، آموزه‌های قرآنی و دینی را آموزش دهند. برنامه‌ای تلویزیونی که چند سال است از شبکه قرآن و شبکه پویا پخش می‌شود. برنامه‌ای ترکیبی که با محوریت یک روحانی «حجت‌الاسلام محمدصادق مقدسیان» تلاش می‌کند بخشی از آموزه‌های دینی را از طریق بخش‌های مختلف پیش‌بینی شده در برنامه، برای کودکان بیان کند. سال گذشته در چند مناسبت، گروه منم «بچه مسلمان» میهمان رواق کودک در حرم مطهر رضوی بودند و بخش‌هایی از این برنامه با حضور کودکان زائر و مجاور حرم مطهر رضوی ضبط شد که مورد استقبال گسترده خانواده‌ها و مخاطبان گروه سنی کودک و نوجوان قرار گرفت. مهدی نیک‌روش تهیه‌کننده این برنامه است که آشنایی با حجت‌الاسلام راستگو او را به سمت و سوی تولید این‌گونه برنامه‌ها سوق داده است. او سال۱۳۸۸ وارد حوزه برنامه‌سازی مذهبی شده و تهیه‌کنندگی برنامه‌هایی چون منم بچه مسلمان، یه خونه یه آشپزخونه، مامان گلی، ایمانشهر، نقش ماندگار، شب فیروزه‌ای۴، آفتابگردون و... را در کارنامه دارد.
با نیک‌روش گفت‌گویی درباره ساخت این‌گونه برنامه‌ها و تولید برنامه‌های مشارکتی برای کودکان با توجه به ظرفیت آستان قدس رضوی در حوزه تربیت دینی کودک داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
ساخت برنامه منم بچه مسلمان از کی و با چه هدفی کلید خورد؟
تولید برنامه منم بچه مسلمان در سال۱۳۹۷ برای مخاطب گروه سنی ۶ تا ۹ سال در شبکه قرآن و معارف سیما کلید خورد. هدف اصلی از ساخت این برنامه، آشنایی خردسالان و کودکان دوره اول با قرآن و معارف اسلامی و به‌ویژه مباحث مرتبط با مسجد است.
مخاطب ما خردسالان هستند. دلیل انتخاب این گروه سنی این است که امروزه تمام افراد به‌خصوص بچه‌ها در سنین بسیار پایین با ابزارهایی چون موبایل روبه‌رو می‌شوند و با بازی‌ها و برنامه‌های موبایلی خاص کار می‌کنند که آن‌ها را به سمت‌های مختلف هدایت می‌کند. ما این گروه سنی را به عنوان مخاطب انتخاب کردیم، چون پس از این دیگر برای آموزش دیر است. بچه‌ها برای فراگیری معارف اسلامی باید در همین سن شروع کنند. گاهی بعضی می‌گویند تا پیش از هفت سالگی فقط لااله‌الاالله" را به کودکان آموزش دهید در حالی که این درست نیست، چون امروزه بچه‌ها در فضای مجازی اینترنت با هجمه زیادی از اطلاعات روبه‌رو هستند. بنابراین بهتر است آموزش قرآن و معارف به آن‌ها را زودتر آغاز کنیم تا ملکه ذهنشان شود و بتوانند در آینده راحت‌تر در مسیر اسلام قدم بگذارند.
برای تأثیرگذاری بهتر و ارتباط گیری بیشتر با کودکان چه اقداماتی داشته‌اید؟
برای جذب مخاطب در ابتدا سعی کردیم از نمایش، آن هم به صورت طنز استفاده کنیم، چون بچه‌ها خیلی به نمایش به‌خصوص نمایش همراه با کمدی علاقه‌مند هستند. با اینکه مباحث دینی را در برنامه آموزش می‌دهیم باز هم سعی کرده‌ایم از کمدی و تکنیک‌های مختلف نمایش مانند نمایش عروسکی استفاده کنیم تا بچه‌ها بهتر و بیشتر با برنامه ارتباط برقرار کنند.
برای آشنایی بیشتر کودکان با قرآن چه اقداماتی در این برنامه انجام داده‌اید؟
موضوعات برنامه ما معمولاً از آیات قرآنی گرفته شده و سعی می‌کنیم کودکان هنگام انجام یک بازی، دیدن یک نمایش یا شنیدن یک قصه، با مفهوم یک آیه آشنا شوند و در آخر، آیه مورد نظر به آن‌ها معرفی شود. به عنوان مثال برای آموزش آیه «أَوْفُوا بِالْعَهْدِ» ابتدا نمایشی درباره کسی که بدقولی می‌کند و نتیجه آن را می‌بیند، اجرا می‌شود. سپس از طریق بازی، آیه را آموزش می‌دهیم تا کم‌کم کودک آن را بیاموزد و در ذهنش بماند. خدا را شکر برنامه منم بچه مسلمان به یک برند تبدیل شده، بچه‌های ایران آن را می‌شناسند و نزدیک ۵۰درصد مخاطبان شبکه پویا آن را دنبال می‌کنند؛ این نشان می‌دهد این برنامه جزو برنامه‌های موفق این شبکه و بهترین برنامه‌های شبکه قرآن قرار گرفته است. از طرفی صفحه این برنامه در کانال شاد در عرض سه ماه به ۲۴هزار عضو رسید و با بیشترین تعداد عضو در میان برنامه‌های خردسالان به یک کانال موفق تبدیل شد.
آیا برای رفع ابهام یا سؤالات دینی کودکان هم راهکاری ارائه داده‌اید؟ در منم بچه مسلمان برای آن اقدامی کرده‌اید؟
ما خیلی دوست داریم به سؤالات کودکان پاسخ دهیم، هرچند خیلی سخت است. خود من به عنوان تهیه‌کننده برنامه در این زمینه مطالعاتی داشته و به‌خصوص از کتاب‌های آقای غلامرضا حیدری ابهری استفاده کرده‌ام. اما توقعات از برنامه‌های تلویزیونی بالاست و ما هنوز امکان این کار را نداریم، چون کاری متفاوت است و برنامه‌ای مستقل را می‌طلبد. هرچند من فکر می‌کنم پاسخ به سؤالات دینی بچه‌ها مسئله بسیار مهمی است و باید این کار را انجام دهیم.
سال گذشته مدتی برنامه شما در رواق کودک ضبط شد، از این تجربه بگویید.
ویژه‌برنامه‌ای که در حرم مطهر رضوی ضبط شد، شامل هشت قسمت برای پخش در دهه آخر ماه صفربود. این برنامه با مشارکت آستان قدس رضوی در رواق کودک حرم مطهر ضبط شد و تهیه‌کننده، شبکه قرآن بود. به دلیل آنکه به صورت ویژه‌نامه تعریف شده بود، تعدادی از بخش‌های کلی برنامه بچه مسلمان را نداشت؛ اما در استودیو فضا متفاوت است. ضمن اینکه تعداد بچه‌هایی که در برنامه حضور دارند نیز متفاوت است. در ضبط استودیو، برنامه با حدود ۱۰کودک ضبط می‌شود. در حالی که در برنامه‌های حرم مطهر رضوی، تعداد زیادی از بچه‌ها به عنوان میهمانان برنامه در محل ضبط حضور پیدا می‌کنند و از نزدیک می‌توانند مراحل ضبط یک برنامه ویژه کودک را هم ببینند. حرم مطهر در این فضا که برای کودک پیش‌بینی کرده، قابلیت این را دارد که به یک استودیو تولید برنامه‌های مذهبی ویژه کودکان هم تبدیل شود. البته برخی زیرساخت‌ها باید در آن به وجود بیاید. با دیدن فضای رواق کودک، حال و هوای خوبی پیدا کردم. بخشی از آرزوهایی که در گذشته برای حضور کودکان در یک فضای مذهبی داشتم، در اینجا محقق می‌شود. فضایی که می‌تواند برای یک کودک، یک زیارت خاطره‌ساز باشد.
به نظر شما تولید برنامه‌های دینی با مشارکت آستان قدس چه میزان تأثیرگذار خواهد بود؟
همراهی آستان قدس رضوی می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد و خدا را شکر همیشه برای این برنامه‌ها پیشقدم هستند. اما برای ساخت یک برنامه پیش‌برنده اهداف اسلامی و معارفی باید یک برنامه‌ریزی بزرگ انجام و برای رسیدن به آن هدف راهکار مشخص شود.
با توجه به ظرفیت‌های بالای آستان قدس، به نظر شما این نهاد برای تولید برنامه‌های دینی برای کودکان چه کمک‌ها و چه تسهیل‌گری‌هایی می‌تواند انجام دهد؟
آستان قدس قبلاً هم از این‌گونه برنامه‌ها حمایت و سعی کرده برنامه خوبی برای بچه‌ها بسازد اما به نظر من این فعالیت‌ها در حد یک مُسکن و یک داروی موقت است. برای این کار باید یک برنامه‌ریزی کامل و متقن انجام شود و طبق یک شیوه‌نامه دقیق کار کنیم تا به فلان نقطه برسیم. یک هدف مشخص شود و برای آن برنامه‌ریزی کرد و به سمت آن گام برداشت. قطعاً آستان قدس می‌تواند با امکانات و ظرفیت‌هایی که دارد به این سمت پیش برود تا نقش مؤثری در زمینه آشنایی و همراهی بچه‌ها با معارف قرآنی داشته باشد.
شما چنین تجربه همکاری با آستان را داشته‌اید. آیا برنامه‌ای برای تولید برنامه ویژه کودکان با همکاری این نهاد دارید؟
هرچند فاصله ما با مشهد و آستان زیاد است اما فکر می‌کنم اگر آستان قدس در تولید برنامه‌های دینی جدید مشارکت کند، این امر میسر باشد. یکی از دغدغه‌های من آموزش احکام به کودکان است که متأسفانه در حال حاضر بچه‌ها آن را خیلی کم یاد می‌گیرند. موضوع بعدی هم آموزش احادیث به آن‌هاست، آن‌هم به روشی که بتوانند به صورت کاربردی از آن استفاده کنند نه اینکه فقط آن را حفظ کنند. من به شخصه با حفظ صرف آیات و احادیث مخالفم و به نظرم بچه‌ها باید بدانند واقعاً چه چیزی را می‌آموزند و چرا آن را یاد می‌گیرند.
نظر شما